Karahanlılar ve Gazneliler

KARAHANLILAR VE GAZNELİLER

KARAHANLILAR (840-1212)

  • Karluk , Yağma, Çiğil Türk boyları tarafından kurulmuştur.
  • Karahanlı hükümdarlarına kuvvetli anlamında “kara” denilmiştir.
  • İlk hükümdarları Bilge Kül Kadir Han’dır.
  • Satuk Buğra Han İslamiyeti kabul ederek Abdülkerim adını almış ve İslamiyeti resmi din olarak kabul etmiştir.
  • En parlak devirleri Yusuf Kadir Han zamanıdır.
  • Karahanlılar Yusuf Kadir Han’dan sonra çıkan iç karışıklıklar yüzünden Doğu ve Batı olmak üzere iki kısma ayrıldılar.
  • Doğu Karahanlılar Devleti Karahitaylar tarafından yıkıldılar.
  • Batı Karahanlılar Devleti Harzemşahlar tarafından yıkıldılar.

 

Karahanlıların Türk Tarihindeki Yeri ve Önemi:

  • Orta Asya’da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir.
  • Devlet yönetiminde ikili sistemi kullanmışlardır.
  • Halkın tamamına yakını Türktür bu yüzden resmi dil Türkçedir.
  • Türklere ait ilk İslami eserler bu dönemde yazılmıştır. Bu eserler:
ESER  YAZAR  ÖZELLİĞİ
Kutadgu Bilig Yusuf Has Hacip  İdeal devlet yönetiminin anlatıldığı ilk eser.
Divan-ı Lügati’t Türk  Kaşgarlı Mahmut Türkçeye ait bütün lehçelerin yer aldığı ilk sözlük. dersimiz.com
Atabetü’l Hakayık  Edip Ahmet Yükneki Ahlaki öğütlerin yer aldığı ilk eser.
Divan-ı Hikmet  Ahmet Yesevi   İslamiyeti tasavvuf yoluyla anlatan ilk eser.

 

 

GAZNELİLER (963-1187)

  • Samanoğullarının Herat Valisi Alp Tigin tarafından kurulmuştur.
  • Gazne şehri bu devletin başkenti olduğu için devletin adı Gazneliler olmuştur.
  • Sebük Tigin devletin asıl kurucusu kabul edilir.
  • Gazne’li Mahmut Abbasi Halifesini Büveyhoğullarının baskısından kurtarmış ve halife Gazneli Mahmut’a ”sultan“  unvanını vermiştir.
  • Not: Gazneli Mahmut “sultan“ unvanını kullanan ilk hükümdardır.

 

Gazneli Mahmut’un Hindistan seferlerinin sebepleri:

  • Hindistan’ın zenginliklerinden yararlanmak.
  • Hindistan’a İslamiyet'i yaymak.

Not: Gazneli Mahmut Hindistan’a 17 sefer yapmıştır.

 

Sultan Mesut Selçuklularla Dandanakan Savaşını (1040) yapmış ve yenilmiştir.

Dandanakan Savaşının sebebi: Selçukluların Horasan’a yerleşmeleridir

 

Dandanakan Savaşının sonuçları:

  • Gazneliler zayıflayarak yıkılış sürecine girmişlerdir.
  • Büyük Selçuklu Devleti resmen kurulmuştur.

 

Gaznelilerin Yıkılışı:

Afgan yerlileri olan Gurlular Gaznelilere  son verdiler (1187)

 

Gaznelilerin Özellikleri:

  • Gazneliler birçok milletten oluşan çok uluslu bir devletti.
  • Gazneliler döneminde saray ve orduda Türkçe, yazışma dili Arapça, eğitim ve edebiyat dili Farsça ve Arapça kullanılıyordu.

Ekleyen : Sedat Kınayı