Tarih Yazıcılığının Gelişimi (Özet)
TARİH YAZICILIĞININ GELİŞİMİ
İnsanların yaşadıkları deneyimlerini kayıt altına alarak gelecek nesillere aktarma ihtiyacı tarih yazıcılığının ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Tarih yazıcılığının ilk örnekleri;
- Hititlerde anallar (yıllıklar)
- Türklerde kitabeler
- Osmanlılarda vakayinameler
- Ruslarda kronikler
Tarih yazıcılığının geçirdiği aşamalar:
1. Hikâyeci tarih yazıcılığı (rivayetçi tarih yazıcılığı):
Bu tarih anlayışında olaylar yer ve zaman belirtilerek, ancak neden sonuç ilişkileri kurulmadan. Yorum yapmadan hikâye ve efsanelere dayanılarak anlatılır. dersimiz.net
Not: Hikâyeci tarih yazıcılığının ilk örneği tarihin babası sayılan Yunanlı tarihçi Heredot’un “Historia” adlı eseridir.
2. Öğretici tarih yazıcılığı (pragmatik tarih yazıcılığı):
Bu tarih yazıcılığında geçmişteki olaylardan dersler çıkararak topluma fayda sağlamak, milli birlik ve ahlaki değerleri geliştirmek amaçlanmıştır.
Öğretici tarih yazıcılığının öncüsü: Yunanlı tarihçi Tukidides’tir.
3. Araştırmacı tarih yazıcılığı (modern tarih yazıcılığı):
Bu tarih anlayışında bilimsel yöntem ve kurallardan yararlanılır. Olayların nedenleri ve sonuçları tarih biliminin yöntemleriyle araştırılır.
Tarih yazıcılığının farklı milletlerde gelişim aşamaları:
Eski Yunan: Heredot ile başlayıp ve Tukidides ile devam etmiştir.
İslam Ülkeleri: Hikâyeci tarih anlayışı ile İslam tarihçisi “Taberi” eserler vermiştir.
Orta Çağ Avrupası: Eleştiriden uzak “kilise tarihi” olarak ortaya çıkmıştır.
Osmanlılar döneminde tarih yazıcılığı
Osmanlı tarih yazıcılığının amaçları:
- Devletin başarılarının gelecek nesillere aktarılması.
- Devletin uygulamalarına yönelik sonradan ortaya çıkabilecek iddia ve taleplere karşı kanıt oluşturmak.
- Not: Osmanlı Devletinde olayların kaydını ilk önce “şehnameci” adı verilen görevliler tutardı. XVIII. YY.dan itibaren batının da etkisiyle resmi devlet tarihçileri olan “vakanüvisler“ ortaya çıkmıştır.
- Osmanlılarda ilk vakanüvis Naima Efendi'dir.
Osmanlılarda önemli tarihçiler:
Hoca Sadeddin Efendi, Aşık Paşazade, Oruç Bey, Behişti, Peçevi, Selaniki, Ahmet Cevdet Paşa.
Cumhuriyet döneminde tarih yazıcılığı:
Cumhuriyet döneminde yeni tarih yazıcılığının ortaya çıkmasında Atatürk’ün büyük rolü olmuştur. Türk Tarih Tezi hazırlanmış ve Türk tarihini araştırmak için Türk Tarih Kurumu kurulmuştur.
Ekleyen : Sedat Kınayı