Anadolu Uygarlıkları (Hattiler, Hititler, Frigler, Lidyalılar, İyonlar, Urartular)
ANADOLU UYGARLIKLARI
- MÖ 3. binli yıllarda Anadolu medeniyetini Hattiler kurmuştur.
- Anadolu’nun ilk halkıdır. Zamanla Hititlerle karışmışlardır.
- Çok tanrı inancı görülür. Ana Tanrıça Annus’tur.
- Mezopotamya ve Mısır uygarlığını birleştirerek Anadolu uygarlığını meydana getirdiler.
- Anadolu’ya Kafkaslar üzerinden geldikleri tahmin edilmektedir. MÖ 2000
- Kızılırmak dolaylarında devlet kurdular. Başkentleri Hattuşaş’tır.
- Devletin ilk kralı I. Hattuşil’dir(labarna).
- Mısırlılar ile 16 yıl süren Kadeş Savaşı’nı yapmışlardır.
- Tarihin ilk yazılı antlaşması olan Kadeş Antlaşmasını Mısırlılar ile yaptılar.
- Hitit şehirleri başkentten gönderilen valiler tarafından yönetilirdi
- Tarihin ilk medeni kanunu Hititler tarafından yapılmıştır.
- Hititlerin sayılamayacak kadar çok tanrıları vardı. Bu yüzden Hitit ülkesine "Bin Tanrı İli" denilmiştir.
- Hititler çivi yazısı ve hiyeroglif (resim yazısı) kullanmışlardır. Yazıyı Asurlulardan öğrenmişlerdir.
- Mimarlık ve heykel sanatında ilerlemişlerdir. Güneş kursları (sembolleri) ünlüdür.
- “Yazılıkaya ve İvriz” kabartmaları önemli eserleridir.
- Devlet kral (Tabarna), kraliçe (Tavananna) ve İhtiyarlar Meclisi tarafından idare edilirdi.
- Hitit kraliçelerinin önemli yetkileri vardı. d e r s i m i z . c o m
- Tarihin ilk objektif tarih yazıcılığı olarak kabul edilen Anallar (Yıllıklar) Hititler tarafından yazılmıştır.
- Ege Göçleri sonucu yıkıldılar ve bir süre Geç Hitit Şehir Devletleri şeklinde yaşadılar.
- Hititlerin yıkılmasından sonra Orta ve Batı Anadolu’da merkezleri Gordiyon olmak üzere devlet kurdular.
- Kendilerine ait alfabeleri vardır.
- Ticaret yerine tarıma önem vermişler tarım ve hayvancılığı koruyan ağır cezalı kanunlar koymuşlardır. (bir saban kıranın, bir öküz kesenin cezası ölümdü)
- Kuyumculuk ve kaya oymacılığında ilerlemişlerdir.
- Devletin ilk kralı “Gordios’tur”
- Kral Midas döneminde Kimmerler tarafından yıkıldılar.
- Ana tanrıçaları “Kibele’dir”
- “Tapates” adı verilen halı ve kilim dokumaları önemlidir.
- “Megaron” tipi evleri vardı. (giriş ve büyük bir salonlu ev tipi)
- Kral Giges tarafından MÖ 687’de Gediz ve K. Menderes nehirleri arasında kuruldular.
- Başkentleri “Sard” şehriydi.
- Sard’dan Asur’un başkenti Ninova’ya kadar uzanan ticaret için yapılan ünlü Kral Yolu’nu yapmışlardır.
- Parayı bularak takas usulüne son vermişlerdir.
- Altın ve gümüş madenlerini işletmişler. Orduda paralı askerler kullandıkları için kısa sürede yıkılmışlardır.
- Çok tanrılı dinleri vardı. Fenike Alfabesini kullanmışlardır.
- Yunanistan’da ki Dorlardan kaçan Akalar tarafından kurulmuştur.
- En önemli şehirleri Milet, İzmir, Efes ve Foça’dır.
- Ticaret yolları üzerinde bulundukları için kültür alanında gelişmişlerdir. Matematikte:Tales, Pisagor, felsefede: Diyojen, tıpta: Hipokrat, tarihte: Herodot yetişmiştir.
- İyonya’da özgür düşüncenin varlığı felsefenin doğmasını sağlamıştır.
- Şehir devletleri önce krallar sonraları asiller ve son olarak da demokratik hükümetler tarafından yönetildiler.
- Karadeniz’de koloniler kurmuşlardır. (Sinop, Samsun ve Trabzon)
- Homeros’un İlyada ve Odesa ve destanları ünlüdür.
- Dünyanın 7 harikasından biri olan Efes Artemis tapınağı onlara aittir.
- Diğer Anadolu Uygarlıklarından farklı olarak Doğu Anadolu’da kurulmuşlardır.Başkentleri Tuşpa (Van) dır.
- Tarım, maden işçiliği, kabartma, kaya oymacılığı ve mimaride gelişmişlerdir.
- “Hurriler” tarafından kurulan Urartuların kurucusu “I. Sardur’ dur.”
- “Medler ve İskitler“ tarafından yıkılmışlardır. notbak.com
- Krallıkla yönetilen Urartularda ülke eyaletlere ayrılmıştı. Eyaletleri “En-nam” denilen valiler yönetiyordu.
- Çok Tanrılı dine inanmışlardır. Ahiret inançları güçlüdür.
- Asur çivi yazısını ve az da olsa resim yazısını kullandılar.
- Eski Ön Asya’nın gerçek maden ustalarıdır.
Ekleyen : Sedat Kınayı